Statystyczny Polak zapytany o to, jakie są w naszym kraju ubezpieczenia obowiązkowe, najprawdopodobniej bez większego namysłu odpowiedziałby, że OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, być może wskazałby też kilka zawodów, których przedstawiciele są zobligowani ustawowo do wykupienia ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Stan faktyczny jest jednak znacznie bardziej skomplikowany, a liczba obowiązkowych ubezpieczeń tak duża, że nawet ekspertom trudno wymienić je wszystkie. Dlaczego tak jest i które spośród obligatoryjnych ubezpieczeń są najważniejsze dla przeciętnego Kowalskiego?

Za zasadniczy dokument dotyczący obowiązkowych ubezpieczeń uznawana jest w Polsce Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r. poz. 2277). Wskazuje ona kilka głównych obszarów, w których obywatele Polski są zobligowani do posiadania ubezpieczenia. Są to:

• obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów
• obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego
• obowiązkowe ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych
• ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia.

Co istotne, ustawa o obowiązkowych ubezpieczeniach nie wskazuje wszystkich obligatoryjnych ubezpieczeń, jakie są wymagane przez obowiązujące w Polsce przepisy prawa. Powyższe wyliczenie obejmuje bowiem jedynie niektóre spośród ubezpieczeń nakazanych przez prawo w naszym kraju. Szerzej tę kwestię opisujemy w dalszej części artykułu.

Sprawdź w jaki sposób Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny dba o Twoje bezpieczeństwo

Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest obligatoryjne dla każdej osoby będącej właścicielem pojazdu mechanicznego zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC powstaje najpóźniej w dniu rejestracji danego pojazdu, a wykupiona polisa najczęściej jest ważna przez 12 miesięcy od daty opłacenia składki lub jej pierwszej raty. Co ważne, nie ma możliwości wykupienia polisy OC z datą wsteczną. Brak ubezpieczenia może skutkować nałożeniem kary przez UFG (Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny), a za powstałe szkody nieposiadający obowiązkowej polisy OC sprawca wypadku lub kolizji zapłaci z własnej kieszeni.

Zakres ochrony zapewnianej przez ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest regulowany ustawowo, a zatem jest identyczny we wszystkich towarzystwach ubezpieczeniowych prowadzących działalność na terenie Polski. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje pokrycie kosztów szkód powstałych w związku z ruchem pojazdu, przy czym odszkodowanie mogą uzyskać wyłącznie osoby poszkodowane w kolizji lub wypadku – ubezpieczonemu nigdy nie jest wypłacane odszkodowanie z polisy OC.

Art 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych UFG PBUK stanowi, że jeśli posiadacz pojazdu mechanicznego nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia OC, zostaje ona automatycznie przedłużona na kolejne 12 miesięcy.

Warto mieć na uwadze, że zgodnie z art 32 ust 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych UFG PBUK posiadacz pojazdu mechanicznego, który wykupił polisę OC i sprzedaje taki pojazd przed upływem terminu ważności zawartej umowy, ma obowiązek poinformowania ubezpieczyciela o zbyciu pojazdu na piśmie w terminie 14 dni od daty sprzedaży. Jednocześnie ma także obowiązek przekazania nabywcy potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia OC.

Nie wiesz, jakie ubezpieczenie samochodu jest najlepsze na wyjazd za granicę? Podpowiadamy!

Zgodnie z ustawowymi regulacjami ubezpieczenie OC rolnika musi posiadać każda osoba, która:

• zajmuje się działalnością rolniczą,
• posiada użytki rolne o powierzchni ponad 1 ha,
• opłaca podatek rolny przynajmniej w części.

Ubezpieczenie OC rolników zapewnia ochronę osobom trzecim, które doznały szkody lub ucierpiały w związku z posiadaniem przez rolnika gospodarstwa rolnego, przy czym dotyczy to zarówno szkód wyrządzonych przez samego rolnika, jak i przez każdą osobę pracującą w tym gospodarstwie rolnym w okresie obowiązywania ochrony ubezpieczeniowej. Co ważne, chodzi nie tylko o szkody na mieniu (utrata, zniszczenie lub uszkodzenie), ale także i uszczerbku na zdrowiu (uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia) oraz śmierci. Ochroną objęte są także szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu ubezpieczonego rolnika i użytkowanych w związku z posiadaniem danego gospodarstwa.

Za brak ubezpieczenia OC rolników grozi kara grzywny w wysokości 1/10 minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Zgodnie z przepisami polskiego prawa rolnik jest obowiązany ubezpieczyć budynek wchodzący w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych, przy czym obowiązek ten powstaje z dniem pokrycia danego budynku dachem. Ubezpieczeniu podlegają budynki spełniające ustawowe wymagania, tzn. obiekty o powierzchni powyżej 20 mkw, trwale związane z gruntem, wydzielone z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadające fundamenty i dach.

Ubezpieczenie budynków rolniczych zawiera się na okres 12 miesięcy, a jeśli rolnik jej nie wypowie na co najmniej 1 dzień przed upływem tego okresu, jest ona przedłużana automatycznie.

Ubezpieczenie budynków rolniczych zapewnia rolnikowi wypłatę odszkodowania za szkody powstałe w objętych ochroną budynkach na skutek m.in. następujących zdarzeń losowych:

• ogień (taki, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozszerzył się o własnej sile),
• huragan (wiatr o sile nie mniejszej niż 24 m/s, którego działanie wyrządza masowe szkody),
• powódź (zalanie terenów w następstwie podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących),
• podtopienie (zalanie terenów w wyniku deszczu nawalnego lub spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i falistych),
• deszcz nawalny (opady deszczu o współczynniku wydajności co najmniej 4),
• grad (opad atmosferyczny składający się z bryłek lodu),
• opady śniegu (przekraczające 85% wartości normowej obciążenia śniegiem gruntu, właściwej dla strefy, w której znajduje się ubezpieczony budynek),
• uderzenie pioruna,
• eksplozja,
• obsunięcie się ziemi,
• tąpnięcie (wstrząsy podziemne spowodowane pęknięciem skał, wywołane naruszeniem równowagi sił w tych skałach),
• lawina (gwałtowne zsuwanie się lub staczanie ze zboczy górskich lub falistych mas śniegu, lodu, skał, kamieni, ziemi lub błota),
• upadek statku powietrznego (katastrofa bądź przymusowe lądowanie samolotu silnikowego, bezsilnikowego lub innego obiektu latającego, a także szkody spowodowane upadkiem ich części lub przewożonego ładunku).

Kara za brak obowiązkowego ubezpieczenia budynków rolniczych to równowartość 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Warto w tym miejscu podkreślić, że na gruncie obowiązującego w Polsce prawa obowiązek posiadania polisy dotyczy znacznie większej liczby przypadków niż te, które zostały określone w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych UFG PBUK, a pod względem liczby obligatoryjnych ubezpieczeń Polska plasuje się w ścisłej europejskiej czołówce. Zgodnie z wykazem sporządzonym przez Polską Izbę Ubezpieczeń (PIU) na dzień 19 grudnia 2019 r. liczba obowiązkowych ubezpieczeń przekracza 200.

Tak duża liczba obligatoryjnych ubezpieczeń wynika nie tylko z ustawodawstwa polskiego, ale również z regulacji międzynarodowych i unijnych, które obowiązują w naszym kraju. Co równie ważne, w miarę zmian w legislacji krajowej i wspólnotowej, liczba obowiązkowych bądź przymusowych ubezpieczeń sukcesywnie wzrasta.

Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2004 nr 210 poz. 2135) obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne dotyczy znakomitej większości obywateli Polski. Lista grup osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia jest bardzo długa i znajdują się na niej między innymi:

• pracownicy, rolnicy i ich domownicy
• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług
• żołnierze, policjanci i funkcjonariusze państwowych służb mundurowych
• posłowie i senatorowie
• sędziowie, prokuratorzy i ławnicy
• renciści i emeryci
• uczniowie
• dzieci do czasu rozpoczęcia realizacji obowiązku szkolnego
• studenci i uczestnicy studiów doktoranckich
• bezrobotni
• osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne
• kombatanci i osoby represjonowane
• osoby korzystające z urlopu wychowawczego

Warto mieć na uwadze, że ustawa o świadczeniach zdrowotnych nakłada na każdą ubezpieczoną osobę obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego tych członków rodziny, którzy nie mają innego tytułu do ubezpieczenia.

Podstawę prawną dla obowiązkowych ubezpieczeń zawodowych w Polsce stanowią ustawy i rozporządzenia dedykowane konkretnym grupom zawodowym i rodzajom działalności. Zgodnie z bieżącym stanem prawnym obowiązkowe ubezpieczenie OC zawodowe muszą posiadać przedstawiciele tych zawodów, których wykonywanie może narazić ich klientów na poważne szkody wskutek błędnej decyzji, zaniedbania lub niewłaściwego wykonania obowiązków zawodowych.

Tutaj znajdziesz więcej informacji na ten temat oraz pełną listę zawodów objętych ustawowym obowiązkiem posiadania OC zawodowego.

Pomimo tego, że obowiązkowych ubezpieczeń jest w Polsce ponad 200, znakomitą większość z nich stanowią ubezpieczenia o relatywnie wąskim zakresie, przeznaczone dla konkretnych grup zawodowych czy społecznych. Pamiętajmy, że brak ubezpieczenia obowiązkowego OC,  przekłada się na bardzo poważne konsekwencje (w tym w wymiarze finansowym) i dlatego zawsze należy posiadać prawnie wymaganą ochronę, w tym ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Poznaj ofertę Generali i wybierz OC dla siebie!